Wat zijn de gezondheidsrisico’s van roken?

Welke gezondheidsrisico’s van roken kennen veel mensen al?

Wanneer je rokers vraagt naar de gezondheidsrisico’s van roken, dan noemen ze longkanker, astma en COPD als belangrijkste. Dat is correct en meteen ook de reden dat we deze niet in dit artikel behandelen. We bespreken andere, wellicht minder bekende gezondheidsrisico’s van roken. Hier lees je meer over de effecten van (stoppen met) roken voor de longen.

Gezondheidsrisico’s van roken: andere vormen van kanker

Rokers blijken een verhoogd risico te hebben op tal van andere kankersoorten. Dit komt door de aanwezigheid van de vele kankerverwekkende stoffen in sigaretten. Die stoffen worden door de tabaksfabrikanten toegevoegd aan de tabak om sigaretten onder andere beter te laten smaken, te laten ruiken en te laten branden.

De meest bekende giftige stoffen in tabak zijn nicotine, teer en koolmonoxide. Daarnaast is er een top vijf van meest kankerverwekkende stoffen: benzeen, nitrosaminen, formaldehyde, waterstofcyanide en arsenicum. Overigens zijn er nog vele andere chemische stoffen op te sommen die aan tabak worden toegevoegd.

Sommige stoffen, waaronder veel smaakstoffen, zijn toegevoegd om het bittere karakter van pure tabaksrook te maskeren. Het inhaleren van pure tabak zou veel rokers ontmoedigen omdat ze het dan te scherp en vies zouden vinden.

Welke vormen van kanker behalve longkanker staan in verband met roken?

1. Mond en keelkanker

Rook komt het eerst in de mond en de keel. Bij rokers die niet inhaleren, zoals veel sigarenrokers, is het ook de enige plek waar de rook komt. Maar ook dat is niet zonder risico, want al wordt er niet geïnhaleerd, de kankerverwekkende bestanddelen van de rook kunnen wel uitwerking hebben op het weefsel in de mond en keel: o.a. de lippen, de tong en het gehemelte. Er kan dan mond- of keelkanker ontstaan.

2. Strottenhoofdkanker

Vanuit de keel passeert tabaksrook het strottenhoofd waar zich ook o.a. de stembanden bevinden. Tumoren in het strottenhoofd kunnen ertoe leiden dat men het vermogen tot spraak verliest. Wanneer er sprake is van uitzaaiingen, dan komen deze meestal terecht in de lymfeklieren of in de longen.

3. Blaaskanker

Onderzoek toont aan dat er een drie keer hogere kans op blaaskanker bestaat voor mensen die sigaretten roken dan voor mensen die geen sigaretten roken. Naar schatting speelt roken bij 50% van de mannen met blaaskanker een rol bij het ontstaan van deze ziekte. Bij vrouwen ligt dit percentage op 35%. De kankerverwekkende stoffen uit ingeademde tabaksrook komen in de bloedbaan terecht en bereiken via de nieren uiteindelijk de blaas. De blaaswand reageert geïrriteerd op deze stoffen.

4. Huidkanker

Met name het zogenaamde ‘plaveiselcarcinoom’ staat in verband met roken. Dit is een vorm van huidkanker die meestal rondom de mond en met name in de buurt van de onderlip ontstaat.

5. Nierkanker

Nierkanker blijkt 2 à 3 keer zo vaak voor te komen bij rokers dan bij niet-rokers. Over oorzaken is niet zoveel bekend, maar waarschijnlijk is het – net als bij blaaskanker – dat kankerverwekkende stoffen via de bloedbaan in de nieren terecht komen en daar cellen irriteren.

6. Alvleesklierkanker

Alvleesklierkanker is een van de meest dodelijke vormen van kanker. Na 5 jaar is 94% van de patiënten overleden aan de gevolgen. Volgens onderzoek in Maastricht zouden rokers 82% meer kans hebben dan niet-rokers om deze ziekte te krijgen.

Gezondheidsrisico’s van roken: hart- en vaatziekten

Nicotine is slecht voor de vaatwanden. Het tast de binnenkant van de bloedvaten aan waardoor er vernauwingen kunnen ontstaan die een vrije doorstroming belemmeren. Dit verklaart waarom rokers vaker last hebben van koude handen of voeten.

Daarnaast speelt koolmonoxide een belangrijke rol. De koolmonoxide die vrijkomt bij het verbranden van tabak zet zich vast op de rode bloedlichaampjes. Hierdoor is er minder plaats voor zuurstof om op die rode bloedlichaampjes ‘mee te reizen’. Doordat het lichaam minder zuurstof krijgt, moet het hart sneller gaan pompen om toch de gewenste hoeveelheid zuurstof binnen te krijgen. Nicotine beïnvloedt ook nog eens het adrenalineniveau waardoor er ook een verhoogde hartslag ontstaat. Uiteindelijk kan de ‘turbostand’ van het hart zijn tol gaan eisen in de vorm van een sterk verhoogde kans op een hartinfarct.

Overige gezondheidsrisico’s van roken

De risico´s voor de luchtwegen en voor hart- en vaatziektes vormen de grootste bedreigingen voor de gezondheid van de roker. Daarnaast zijn er de volgende gezondheidsrisico’s van roken bekend:

1. Huidproblemen: rimpels en huidziekten

Nicotine zorgt voor een vernauwing van de bloedvaten in de huid. Daardoor wordt de huid minder goed voorzien van zuurstof dan bij niet-rokers.

2. Verminderde vruchtbaarheid

Roken tast het genetisch materiaal van eicellen en zaadcellen aan. Rokende vrouwen krijgen vaker miskramen en hebben een 2 à 4 keer hogere kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Bij mannen is de kwaliteit en kwantiteit van de zaadcellen minder dan bij niet-rokers.

3. Botontkalking en verminderde genezing na breuken

Cadmium en nicotine zijn verantwoordelijk voor botontkalking. Beide stoffen komen voor in tabak. Het Radboud UMC raadt patiënten aan om 8 weken voor een operatie te stoppen met roken. Niet roken geeft minder complicaties bij operaties en versnelt de wondgenezing.

4. Maag/darmziekten: o.a. ziekte van Crohn

Het waarom van het effect van roken op de ziekte van Crohn is onbekend. Wat wel bekend is, is dat het verloop van de ziekte 40% gunstiger is als er niet gerookt wordt.

5. Kans op complicaties bij diabetes type 1 en type 2

Roken verhoogt de bloedsuikerspiegel. Voor diabetespatiënten is dat een vervelende complicatie omdat ze al een instabiele bloedsuikerspiegel hebben. Rokers hebben dus meer moeite om hun bloedsuikerspiegel stabiel te houden.

Het is nooit te laat om te stoppen met roken!

Wil je stoppen met roken omdat je bang bent voor de gezondheidsrisico’s? Of zijn er andere redenen waarom je wil stoppen met roken? Stichting Stop Bewust kan jou informeren en adviseren over het stoppen met roken. Onze telefonische stopadviseurs kunnen jou onder andere meer vertellen over de mogelijke hulpmiddelen, stopmethodes en vergoedingen via de zorgverzekeraar. Ook voor hulp bij het opstellen van een persoonlijk stopplan kan je bij ons terecht. Dien een terugbelverzoek in voor vrijblijvend stopadvies.

Help mij met een stopplan